Hướng đi xanh cho ngành xây dựng

1. Bước ngoặt của vật liệu xây dựng

Trong bối cảnh Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ quá trình đô thị hoá và xây dựng, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng ngày càng tăng. Tuy nhiên, truyền thống dùng gạch đất sét nung — gây khai thác đất nông nghiệp, tiêu hao than, củi, dầu để nung gạch, thải khói bụi và khí CO₂ — đã đặt ra áp lực lớn về môi trường và tài nguyên.

Vì vậy, gạch không nung (non-fired bricks — NFB) đang dần trở thành xu hướng được khuyến khích tại Việt Nam. NFB được sản xuất bằng cách ép, đúc hoặc rung ép hỗn hợp vật liệu như xi măng, đá mạt, tro bay, xỉ công nghiệp… mà không cần nung qua nhiệt độ cao.

Không chỉ giảm thiểu nhiên liệu và phát thải, NFB còn góp phần bảo vệ đất nông nghiệp, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, và tận dụng phế phẩm công nghiệp — phù hợp với mô hình kinh tế tuần hoàn.

2. Thành tựu & tác động thực tế

• Theo số liệu vào năm 2018, thị phần gạch không nung tại Việt Nam đã đạt khoảng 28% trên tổng vật liệu xây dựng — giúp tiết giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính.

• Việc sử dụng NFB thay gạch nung đã giúp giảm gần 2 triệu tấn CO₂ so với cùng khối lượng gạch nung.

• Nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Vật liệu & xây dựng gần đây cho thấy: gạch không nung — bao gồm các dòng như gạch bê tông cốt liệu, gạch bê tông nhẹ, gạch bê tông khí chưng áp (AAC) — có thể tiết kiệm 60–70% năng lượng so với sản xuất gạch nung, đồng thời giảm 40–60% lượng phát thải CO₂ khi sử dụng các dòng vật liệu “xanh”.

• Ngoài ra, NFB giúp giảm tải trọng công trình (nhờ gạch nhẹ hơn so với gạch đất sét nung), tiết kiệm xi măng, sắt thép, rút ngắn thời gian thi công và giảm chi phí kết cấu — điều rất quan trọng với các công trình nhà ở, căn hộ cao tầng, công nghiệp.

Những con số này không chỉ là lý thuyết — chúng đã phần nào phản ánh thực tế áp dụng NFB tại Việt Nam, chứng minh rằng “xanh hoá” vật liệu xây dựng là khả thi và hiệu quả.

3. Vì sao gạch không nung được nhà nước, thị trường và các chuyên gia ủng hộ

• Nhà nước đã có chính sách khuyến khích rõ: theo Quyết định 567/QĐ‑TTg và Quyết định 1266/QĐ‑TTg (cập nhật 2020), vật liệu xây dựng không nung được định hướng thay thế dần gạch nung truyền thống, nhằm giảm khai thác đất sét, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải môi trường.

• Theo các chuyên gia kỹ thuật, gạch không nung có nhiều ưu điểm về mặt kỹ thuật: kích thước đồng đều, sai số nhỏ, tường phẳng — giúp tiết kiệm vữa, thời gian thi công; nếu đúng tiêu chuẩn, còn có cường độ chịu lực tốt, độ bền ổn định, khả năng cách âm, cách nhiệt tốt.

• Về môi trường, NFB giúp giảm khai thác đất nông nghiệp, giảm phát thải, hạn chế ô nhiễm không khí — phù hợp với chiến lược phát triển xây dựng xanh, bảo vệ môi sinh.

Từ đó, gạch không nung không còn là giải pháp phụ, mà trở thành một lựa chọn chiến lược trong phát triển xây dựng và phát triển bền vững.

4. Khi doanh nghiệp vào cuộc: minh hoạ từ Công ty Việt Nhật (Sivali)

Ngừng lại ở chính sách và số liệu sẽ là thiếu sót nếu không có doanh nghiệp tiên phong và ở Việt Nam, một ví dụ tiêu biểu là Công ty Cổ phần Việt Nhật.

Công ty Việt Nhật (Sivali) với hơn 20 năm kinh nghiệm đã định hình mình là một nhà cung cấp chìa khóa trong lĩnh vực sản xuất máy ép gạch không nung, máy block, trạm bê tông và cung cấp vật liệu xây dựng không nung.

Điều đáng chú ý: sản phẩm gạch không nung mang thương hiệu của Việt Nhật (gạch không nung Sivali) được công bố với các chỉ tiêu kỹ thuật rõ ràng: ví dụ gạch đặc với kích thước 210 x 100 x 60 mm, trọng lượng ~ 2,65 kg/viên, cường độ chịu nén cao, khả năng chống thấm và độ hút nước thấp.

Nhờ đó, Việt Nhật không chỉ cung cấp máy móc, mà còn cung cấp giải pháp toàn diện từ dây chuyền sản xuất đến vật liệu đầu ra, góp phần hiện thực hoá xu hướng gạch không nung tại Việt Nam.

Với một đơn vị như Việt Nhật, khách hàng từ nhà thầu, chủ đầu tư đến hộ gia đình đều có thể tin tưởng rằng gạch không nung không chỉ là giải pháp “xanh”, mà còn đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật và kinh tế trong thực tế xây dựng.

5. Những thách thức vẫn cần vượt

Dù gạch không nung đem lại nhiều lợi ích cho môi trường, kinh tế, kỹ thuật. Việc thay thế hoàn toàn gạch nung vẫn chưa dễ dàng:

• Thói quen sử dụng gạch nung truyền thống của nhiều người dân, nhà thầu, chủ đầu tư vẫn rất mạnh. Khi thiếu thông tin rõ ràng, nhiều người e ngại về cường độ, độ bền, tính ổn định của NFB trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, đặc biệt với các công trình chịu lực cao.

• Một số nhà máy sản xuất NFB — nếu dùng công nghệ, kiểm soát chất lượng không tốt có thể cho ra sản phẩm không đồng đều, ảnh hưởng uy tín của gạch không nung nói chung.

• Việc phổ biến NFB — từ chính sách, kỹ thuật, đến nhận thức — đòi hỏi nỗ lực liên tục từ nhà nước, doanh nghiệp, và truyền thông để người dân, chủ đầu tư hiểu rõ lợi ích lâu dài và yên tâm lựa chọn.

6. Kết luận: Gạch không nung & Tương lai xây dựng xanh

Gạch không nung — với lợi ích về môi trường, tiết kiệm vật liệu, giảm phát thải, chi phí hợp lý, phù hợp công trình xanh rõ ràng không còn là “giải pháp thay thế tạm thời”, mà là hướng đi dài hạn, cần được lan toả.

Với doanh nghiệp như Việt Nhật (Sivali), lịch sử nhiều năm sản xuất và cung cấp máy móc + vật liệu NFB cho thấy: khi công nghệ được kiểm soát, tiêu chuẩn đảm bảo — gạch không nung hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu xây dựng hiện đại, công trình nhà ở, chung cư, nhà xưởng, công nghiệp.

Nếu Chính phủ, doanh nghiệp và người dân cùng đồng hành — từ chính sách hỗ trợ, đầu tư công nghệ, đến nhận thức sử dụng — gạch không nung sẽ ngày càng phổ biến hơn. Đó không chỉ là xu hướng kỹ thuật, mà còn là đóng góp thiết thực cho bảo vệ môi trường, phát triển bền vững và tương lai xanh của ngành xây dựng Việt Nam.